Wystąpienie

W dniu dzisiejszym IKB zakończyła swoje obrady; wybrała ona na miejsce dorocznej konferencji, na cały tydzień, Wrocław. Jest szczęśliwym i radosnym wydarzeniem, że zakończenie obrad zbiega się z tym ekumenicznym nabożeństwem.

Ekumeniczne nastawienie należy do swoistego kanonu starokatolickiego Kościoła i jego teologii, nawet jeśli słowa „ekumenia" po I Soborze Watykańskim w 1870 r. nie używano i pomimo tego, że jednocześnie Kościół starokatolicki organizował się właśnie jako odpowiedź na postanowienia tego Soboru. Jednak w próg ramowych dokumentach pochodzących
z tamtych lat, ponowne zjednoczenie Kościołów, rzecz jasna w oparciu o wiarę i historię starego, nie podzielonego Kościoła pierwszego tysiąclecia — było stale przez nas powtarzanym życzeniem i dążeniem.

Radujemy się więc szczególnie w tej godzinie, że jesteśmy ponownie świadkami ekumenicznego przełomu, który od kilku lat ma miejsce w tym kraju, zwłaszcza w tym rejonie, a który śledzimy ze słowami podzięki dla Boga, który — jak widać — temu sprzyja. Wzajemne uznanie chrztu, do którego zobowiązały się Kościoły w tym kraju, stanowi decydujący etap na drodze, którą Pan Kościoła polecił nam iść; żebyśmy się mogli ostatecznie lepiej poznać i uznać swoje Kościoły, które mają przecież wspólny fundament i tożsamość w założonym i ugruntowanym w Trójcy jedynym Bogu; ten wspólny fundament możemy też wspólnie manifestować, potwierdzając swoją jedność przy całym bogactwie i kulturowej różnorodności.

Także w oczekiwaniu świetlanej przyszłości łatwiej nam rozpoznać i wyznać zaniedbania i winy; możemy i musimy tu stwierdzić: także Kościoły starokatolickie, w tym Kościół w Polsce, nie mogą zanegować swojej odpowiedzialności za obrazy i krzywdy, które w przeszłości spowodowały oziębienie stosunków z innymi Kościołami. Również i od naszych Kościołów wymagana jest pokuta i dowartościowywanie ducha Ewangelii, która doskonale ujmuje różnice między takiego rodzaju panowaniem, które bywa ukształtowane przez świat, a panowaniem Boga, które przejawiało się i dominowało w stosunkach między apostołami a uczniami Jezusa, panowaniem, które równoznaczne jest ze znajdowaniem się w służbie człowieka, służbie stale szukającej miłości Bożej.

Jeżeli Kościoły nie posiadają już dostrzegalnego zewnętrznego wroga, pod presją którego pojawiał się nakaz zwarcia szeregów i jednoczenia się — tym ważniejsze staje się, aby pobudką ich działań nie było samozadowolenie oraz wyłącznie ich problemy wewnętrzne.

Stoi przed nami wszystkimi olbrzymie zadanie, które związane jest z duchowym odnowieniem Europy. Czyż nie jest tak, jak stwierdził to onegdaj Patriarcha Ekumeniczny Konstantynopola Bartłomiej I, który powiedział: „Dusza Europy jest zagrożona"? Dusza Europy !
To przecież to — abstrahując od ekonomicznych i politycznych nacisków i rozgrywek — co stanowi, co kształtowało i kształtuje oblicze Europy, mianowicie wiara w to, że Bóg stał się człowiekiem, i że to Bóg rozświetla oblicze człowieka, i że dzięki temu człowiek zaznał wolności i został przemieniony; przejawia się to w kształtowaniu wspólnoty w kulturze w najszerszym rozumieniu tego słowa, to znaczy jako misterium twórczej miłości.

Wszystko to jest związane z przekazywaniem wiary. Proces ten nie może się opierać tylko na starych praktykach, lecz musi dokonywać przez wsłuchanie się w głos Ducha Bożego, który przez Jezusa Chrystusa wy po wiedział słowa pojednania, oraz w darze Ducha, który Jego stworzeniu nadał siłę i moc odnowienia.

Na kanwie spotkań i rozmów, które mieliśmy zaszczyt odbyć w mijającym tygodniu z przedstawicielami władz kościelnych, państwowych i samorządowych — wynosimy pewność, że ekumeniczny przełom przyniesie obfity plon; on to wiąże się z gotowością naszych czasów do oddania hołdu przeszłości, wielo kulturowemu obszarowi Dolnego Śląska; tu można dostrzec te znamienne i wzorcowe praktyki wcielania w życie duchowej odnowy Europy, a Europa
to przecież nie tylko Zachód.

Starokatoliccy biskupi oraz ich współpracownicy opuszczą Wrocław dobrze wspominając to miasto. Jak już wspomniałem w innym miejscu, Wydział Teologiczny tutejszego Uniwersytetu stworzył swego czasu centrum starokatolickiego ujęcia wiary i struktury Kościoła Bożego. Pierwszy biskup niemieckiego Kościoła Starokatolickiego, Józef Hubert Reinkens, działał tu jako kaznodzieja katedralny; jako profesor „Historii Kościoła" i autor biografii jednego z poprzedników na siedzibie biskupiej Kardynała Henryka Gulbinowicza — który nas podjął z tak nadzwyczajną serdecznością i gościnnością w klasztorze cystersów w Henrykowie — działał tu Melchior von Diepenbrock, który dla bpa Reinkensa był swego rodzaju modelem-wzorcem biskupa, który wierność tradycji starał się łączyć z współczesnością Kościoła. Podobne zadanie postrzegałem u progu tego tygodnia także dla IKB; uchwaliła ona statut biskupów zjednoczonych w Unii Utrechckiej.
W preambule zawarte są eklezjologiczne podstawy Kościoła starokatolickiego i jego teologii tak, jak ukształtowały się one w ekumenicznym dialogu — szczególnie z Kościołami: prawosławnym i anglikańskim — w oparciu o podstawy wiary, ukształtowane w starym Kościele pierwszego tysiąclecia. Również i w tym przypadku należy zważać na to, by tradycja była ujmowana jako proces, a niejako więzienie, aby odnowie nie było związane
z fundamentem i aby to, co nowe, nie oddzielało się od swoich żywych korzeni.

Żegnamy się z Wrocławiem i Województwem Dolnośląskim: pożegnaniu temu niech towarzyszą najlepsze życzenia i modlitwy, aby Bóg sprzyjał przełomowi wżyciu Kościołów i współżyciu politycznemu oraz dał im swoje błogosławieństwo.